چرم طبیعی و همه‌ی نکاتی که باید درباره‌ی آن باید بدانید
چرم، سندی برای نبوغ و تدبیر انسان است و بدون شک در توسعه‌ی تمدن امروز نقش بسیار زیادی داشته است. از اوایل نسل بشر تا به الان، تقریبا در هر دوره از طراحی و مد، چرم یکی از ویژگی‌های ماندگار بوده است. تقریبا ۷۰۰۰ سال است که تمدن ما از چرم برای تولید لباس و کالاهای مصرفی دیگر استفاده می‌کند. چرم طبیعی اگر اصل باشد برای سال‌های زیادی دوام آورده و می‌توانید از آن استفاده کنید؛ اما شناخت ویژگی‌های چرم طبیعی اصل و نحوه‌ی تشخیص چرم اصل را می‌دانید؟ در مجله دیجی استایل با ما همراه باشید تا همه اطلاعاتی که درباره‌ی چرم طبیعی اصل باید بدانید را بررسی کنیم.
تاریخچه‌ی چرم از کجا شروع شد؟
دباغی چرم یکی از قدیمی‌ترین کارهای بشر است. انسان‌های اولیه برای غذا شکار می‌کردند و از پوست حیوانات به عنوان لباس، کفش و همچنین سرپناه استفاده می‌کردند. یونانیان باستان ۱۲۰۰ سال قبل از میلاد مسیح به استفاده از چرم برای لباس و صندل‌هایشان شناخته شده هستند. بعدها در مصر تولید چرم به علت اینکه محبوب فرعون‌ها و ملکه‌ها بود، گسترش پیدا کرد. بعدها استفاده از چرم به تدریج وارد کشورهای دیگر از جمله رم شد. در رم سربازان پیاده از چرم برای پیراهن‌های محافظ و زره استفاده می‌کردند.
امروزه بازار تولید لباس و وسایل چرمی از گذشته الهام گرفته و طراحان مد و معاصر هنوز هم برای طراحی محصولات چرمی از تاریخ کمک می‌گیرند؛ از چکمه‌های چرمی گرفته تا عینک‌های خلبانی که یادآور کابوی‌های قدیمی و هوانوردان جنگ جهانی دوم هستند.
چرم از چه چیزی ساخته می‌شود؟
چرم طبیعی از پوست حیوانات ساخته می‌شود. رایج‌ترین و محبوب‌ترین چرم در دنیای مد امروز، چرم تشکیل شده از پوست گاو است. پوست گاو ۶۵% چرم‌های تولید شده را پوشش می‌دهند. بعد از چرم گاوی، چرم گوسفند محبوب است؛ چرم گوسفند از پشم دست نخورده تشکیل می‌شود که به راحتی با پارچه پوشانده می‌شود. چرم گوسفند معمولا در ساخت دمپایی و فرش مورد استفاده قرار می‌گیرد.
بعد از چرم گاوی و گوسفندی، درصد کمی از چرم در جهان از پوست حیواناتی مانند بز، بوفالو و حتی کروکودیل، مار و شترمرغ هم تشکیل می‌شود. علاوه بر این‌ها، چرم شتر هم وجود دارد که به اندازه‌ی بقیه‌ی چرمها شناخته شده نیست؛ اما چرم ساخته شده از پوست شتر بسیار مقاوم‌تر و قوی‌تر از چرم گاوی است. چرم پوست شتر حدود ۱۰ برابر پوست گاو فیبر دارد و در برابر پارگی بسیار مقاوم است و همچنین دوام بیشتری دارد.
انواع چرم
به طور کلی، چرم با توجه به روش ساختش، به دو دسته‌ی طبیعی و مصنوعی تقسیم می‌شود. شناخت چرمها در خرید چرم به کمک شما خواهد آمد. در ادامه انواع مختلف چرم را به شما معرفی می‌کنیم:
چرم مصنوعی
چرم مصنوعی یا همان چرم صنعتی، همان چرمی است که در وسایلی مانند مبل، روکش صندلی اتومبیل، برخی لباس‌ها و… می‌بینید. این چرم به چرم وگان یا گیاهی هم معروف است. چرم مصنوعی دو مدل اصلی دارد؛ چرم پلی‌اورتان (PU) و چرم پلی وینیل کلراید (PVC).
چرم PVC در دهه‌ی ۱۹۴۰ در ایالات متحده‌ی آمریکا تولید شد. این چرم برای محصولاتی مانند کفش، روکش مبل و فضای داخلی خودرو استفاده می‌شود. در اواخر دهه‌ی ۱۹۵۰ بعضی از شرکت‌های شیمیایی شروع به تولید چرم PU کردند. هر دوی این چرمها کاربردهای مشترکی دارند؛ اما ویژگی‌های متفاوتی نیز دارند.
چرم PU (که فوم هم به آن گفته می‌شود) بافت نرم، انعطاف‌پذیر و قابل تنفس دارد؛ به همین علت بیشتر برای ساخت محصولاتی که در تماس با پوست هستند استفاده می‌شود ( مثل لباس و روکش مبلمان). چرم PVC به اندازه‌ی چرم PU قابلیت تنفس ندارد؛ در نتیجه اکثرا برای محصولاتی استفاده می‌شود که به دفع رطوبت نیاز دارند. مثل جلد کتاب یا جعبه‌ی دستگاه‌های الکترونیکی.
چرم طبیعی
چرم طبیعی از دباغی پوست حیوانات تشکیل می‌شود. مقاومت زیاد، استحکام بالا، دوام و ماندگاری از ویژگی‌های چرم‌های طبیعی است. چرم طبیعی بر اساس استحکام به سه دسته‌ی سبک، نیمه سنگین و سنگین تقسیم می‌شود.
- چرم‌های سبک از پوست حیواناتی مثل گوسفند و بزغاله به دست می‌آیند و ضخامت کمی دارند؛ در نتیجه نیازمند مراقبت هستند. از طرفی دیگر این چرمها جنس بسیار لطیفی دارند و به همین علت در اکسسوری‌هایی مانند دستکش یا کلاه به کار می‌روند.
- چرم‌های نیمه سنگین از پوست حیواناتی مثل شترمرغ و کروکدیل ساخته می‌شود و جزء چرم‌های کمیاب محسوب می‌شوند و قیمت بالایی دارند. این چرمها در ساخت کالاهای لاکچری و خاص به کار می‌روند.
- چرم‌های سنگین تشکیل شده از پوست حیواناتی مثل گاو، گوساله یا شتر هستند. این چرمها مقاومت بالاتری نسبت به چرم‌های دیگر دارند و در طی گذشت سال‌ها و استفاده از آن، ظاهر بهتری می‌گیرند و همچنین جذابیت خود را حفظ می‌کنند.
انواع چرم طبیعی بر اساس شکل ظاهری
چرم‌های طبیعی بر اساس شکل ظاهری خود به دسته‌های متفاوتی تقسیم می‌شوند. در ادامه به بررسی چند مورد از آشناترین و کاربردی‌ترین مدل‌های آن می‌پردازیم.
جیر (Suede Leather)
جیر معمولا از پوست بره ساخته می‌شود و در بعضی موارد ممکن است از پوست بز، گوساله یا گوزن هم استفاده شود. چرم جیر از آخرین لایه‌ی پوست حیوانات تشکیل می‌شود؛ به همین علت نرم است و انعطاف پذیری زیادی دارد اما دوام بسیار کمی دارد. این چرم دارای پرزهای کوتاه و نرم است و حالت مخملی دارد. چرم جیر برای محصولاتی مثل کیف و کفش و اکسسوری‌های دیگر به کار می‌رود.
نوعی چرم به نام چرم اشبالت نیز وجود دارد که از لایه‌ی میانی پوست ساخته می‌شود. این چرم به دلیل ظاهرش ممکن است با جیر اشتباه گرفته شود؛ اما چرم اشبالت کلفت‌تر و محکم‌تر از جیر می‌باشد.
نوبوک (Nubuck Leather)
چرم نوبوک چرمی است که قسمت بیرونی آن سمباده زده شده و صاف است. این کار باعث می‌شود تا این چرم ظاهری مشابه با مخمل داشته باشد. ممکن است چرم نوبوک با جیر اشتباه گرفته شود؛ اما چرم نوبوک از خارجی‌ترین لایه‌ی پوست تشکیل می‌شود و به همین علت مقاومت زیادی دارد. همچنین چرم نوبوک قیمت بالاتری نسبت به چرم جیر دارد.
ورنی (Patent Leather)
چرم ورنی چرمی است که سطح بسیار براقی دارد. این چرم معمولا از پوست گاو و گوساله ساخته می‌شود. این چرم ضد آب است و انعطاف پذیری زیادی دارد. ویژگی براق بودن آن باعث می‌شود که در اکسسوری‌هایی مثل کیف و کفش مورد استفاده قرار بگیرد و طرفداران زیادی در صنعت مد و فشن داشته باشد. چرم بروشاو هم چرم نیمه ورنی محسوب می‌شود و در تولید پوشاک کاربرد دارد.
کروکو (Croco Leather)
چرم‌های کروکو، چرم‌هایی هستند روی آن‌ها طرح‌هایی به شکل پوست مار و کروکدیل وجود دارد. این طرح‌ها به علت سایش در حین ساخت به صورت مصنوعی روی چرم به وجود می‌آیند. این چرمها در بعضی مواقع حالتی براق هم ممکن است داشته باشند.
چرم دانه بالا (Top-Grain Leather)
چرم دانه بالا، چرم اصلاح شده یا چرم الگانت، دومین چرم باکیفیت است. این چرم همان چرمی است که در قسمت کالاهای چرمی با کیفیت «خوب» پیدا خواهید کرد. چرم دانه بالا از چرم‌های کاربردی برای اکسسوری‌هایی به خصوص کیف دستی است. این چرم ساخته شده از لایه‌های بالایی پوست است که سمباده یا تراش می‌خورد و بعد رنگ‌آمیزی می‌شود. این چرم مقاومت زیادی دارد؛ اما نه به اندازه‌ی مقاومت چرم دانه کامل.
چرم دانه کامل (Full-Grain Leather)
چرم دانه کامل، همه‌ی دانه‌های طبیعی روی چرم حیوان را با تمامی نقص‌های ذاتی و مقاومت آن دارد. این چرم اکثرا برای کارهای سنگین مانند جلد اسلحه استفاده می‌شود. البته این چرم در لباس، کیف و کفش و بوت هم به کار می‌رود که کیفیت بسیار بالایی دارد. این نوع چرم نقص‌های طبیعی مانند زخم و مارک روی خود دارد؛ اما کمپانی‌های برند از این چرمها برای محصولات خود استفاده نمی‌کنند که قیمت آن را از چیزی که هست گران‌تر نکنند!
چرم دانه کامل سختی و مقاومت بالایی دارد. این چرم با گذشت سال و استفاده‌ی زیاد، ماده‌ای به نام پاتینا تولید می‌کند که بسیار غنی است و باعث زیباتر شدن آن می‌شود. این چرم به عنوان باکیفیت‌ترین چرم موجود برای خریدن شناخته می شود. اگر روی کالایی ساخته شده از چرم دانه کامل پول خرج کنید و از آن مراقبت کنید، مطمئن باشید که تا همیشه برای شما کار خواهند کرد.
متدهای برنزه سازی چرم طبیعی
برنزه کردن یا رنگ‌آمیزی چرمها روش‌های مختلفی دارد؛ اما دو متد معروف آن از طریق «کروم» و دیگری «گیاهی» است.
در روش برنزه‌سازی کروم، چرمها با استفاده از مواد شیمیایی، اسیدها و نمک‌ها رنگ آمیزی می‌شوند. این کار باعث تولید محصولات چرمی با قیمت‌های کمتر می‌شود. متد برنزه‌سازی گیاهی نسبت به متد کروم دشوارتر و طولانی‌تر است؛ به همین دلیل محصولات چرم رنگ شده از طریق متد گیاهی قیمت بالایی دارند و به آن چرم طبیعی گفته می‌شود.
در متد گیاهی، چرمها با استفاده از تانن (نوعی جوهر) و مواد گیاهی از جمله پوسته و برگ درختان رنگ آمیزی می‌شوند. بسته به میزان مخلوط کردن و استفاده از مواد، چرمها تناژهای رنگی متفاوتی خواهند گرفت. در متد گیاهی، معمولا چرمها با استفاده از دست برش می‌خورند و بعد دوخته می‌شوند.
تشخیص چرم اصل از چرم صنعتی و مصنوعی
اگر به خرید وسایل چرمی مثل پوشاک یا اکسسوری رفته باشید، متوجه شده‌اید که تنوع گسترده‌ای از چرمها وجود دارد و گاهی تشخیص اینکه کدام چرم طبیعی اصل و کدام مصنوعی است ممکن است سخت باشد؛ بنابراین در ادامه می‌خواهیم تفاوت‌های این دو چرم را در ادامه بررسی کنیم تا از این به بعد بتوانید به راحتی چرم اصل را تشخیص دهید.
۱. راحتی
چرم اصل اگرچه تصفیه شده است، اما در هر حال ماده‌ای طبیعی است. قابل تنفس است و قابلیت انعطاف دارد. از روی دیگر، چرم مصنوعی تمایل زیادی به سفت و سخت بودن دارد؛ زیرا مواد تشکیل دهنده‌ی آن طبیعی نیستند. یک تفاوت دیگر در این زمینه این است که، چرم اصل با گذر زمان نرم‌تر می‌شود ولی چرم مصنوعی این قابلیت را ندارد زیرا جنس پلاستیکی دارد.
۲. جاذبه‌ی بصری
چرم مصنوعی ساخته‌ی انسان است. به همین علت تنوع بیشتری نسبت به چرم طبیعی دارد. چرم مصنوعی در رنگ بندی‌های گسترده موجود است. همچنین، چرم‌های دانه‌ی کامل و طبیعی، خصوصیت طرح‌های خاص و طبیعی را دارند.
چرم‌های مصنوعی نیاز به مراقبت کمتری نسبت به چرم‌های طبیعی و اصل دارند و در صورت مراقبت آن‌ها جذابیت‌های ظاهری خود را حفظ می‌کنند. چرم‌های طبیعی هم که دیگر نیازی به تعریف ندارند و با مراقبت از آن‌ها سال‌های طولانی بدون تغییر ظاهر قابل استفاده و شیک هستند.
۳. قیمت
فرقی نمی‌کند درباره چکمه‌های چرم صحبت می‌کنید یا ترنچ کت‌ها و کیف مردانه، چرم طبیعی همیشه قیمت بالاتری نسبت به چرم مصنوعی دارد. چرم طبیعی علاوه بر اینکه کاملا از پوست حیوانات تشکیل شده، به مهارت‌ها و تکنیک‌های خاصی برای ساخت نیاز دارد.
۴. بافت
یکی از بزرگ‌ترین و واضح‌ترین نشانه‌های چرم مصنوعی، بافت آن است. هیچ بافتی حس و بافت چرم طبیعی را ندارد. چرم گاهی اوقات با یک رنگ‌دانه‌ی محافظتی تحت پوشش قرار می‌گیرد که در این صورت تشخیص تفاوت بین چرم طبیعی و چرم مصنوعی بر اساس بافت سخت می‌شود.
۵. بو
اگرچه بوی چرم یک مورد ذهنی است؛ اما بسیاری از افراد به بوی چرم مصنوعی علاقه‌ای ندارند. چرم‌های مصنوعی بوی مشخصی از پلاستیک یا مواد شیمیایی دارند. چرم‌های اصل هم بوی طبیعی دارند.
مزایای چرم طبیعی
قرن‌هاست که چرم مورد استفاده‌ی مردم قرار می‌گیرد. انعطاف‌پذیری و ظاهر جذاب آن باعث می‌شود که امروزه مورد استفاده برای لباس، کیف، کفش، مبلمان، تودوزی خودروها و… قرار بگیرد. سالانه حدود ۵۰۰ هزار تن چرم تولید می‌شود. پیشرفت تکنولوژی و روش‌های مدرن امکان ساخت چرم‌های مصنوعی را هم فراهم کرده است؛ اما چرم‌های واقعی ویژگی‌ها و مزایایی دارند که چرم‌های مصنوعی ندارند. لیست زیر ۱۰ مورد از ویژگی‌های خاص چرم طبیعی است که باعث محبوبیت زیاد آن شده است:
ماندگاری؛ دوام چرم طبیعی بسیار زیاد است. البته منظور از دوام زیاد سفت و سخت مثل سنگ نیست! هرچند که بعضی چرمها به همین شکل ساخته می‌شوند. با استفاده از آن، چرم با حفظ فرم و استحکام خود، انعطاف پذیرتر و نرم‌تر هم می‌شود. همچنین از بزرگ‌ترین مزیت چرم طبیعی این است که ترک نمی‌خورد و پوسته پوسته نمی‌شود.
انعطاف پذیری؛ آیا می‌دانستید که الیاف چرم طبیعی آنقدر ریز و در هم آمیخته‌اند که یک گرم از آن حاوی ۳۰۰ متر مربع سطح داخلی است؟ این همان چیزی است که چرم را در برابر پارگی، کشش و خم شدن بسیار مقاوم می‌کند. چرم طبیعی حتی می‌تواند در برابر حرارت و دمای شدید هم مقاومت کند.
تنوع؛ چرم می‌تواند به صورت گسترده‌ای متنوع باشد. از مدل‌های صاف و نرم مثل جیر و نوبوک گرفته تا مدل‌های رنگ شده و سفت شده. همچنین شما می‌توانید روی آن طرح ایجاد کنید و نقش‌های برجسته حک کنید.
قابلیت تنفس؛ چرم طبیعی رطوبت را جذب و آن را به صورت بخار خارج می‌کند و هیچ بافت دیگری نمی‌تواند با این ویژگی رقابت کند. این یک مزیت بزرگ مخصوصا برای کفش‌های چرم است. شما همیشه در کفش‌ها و بوت‌هایی که از چرم مصنوعی ساخته شده‌اند بیشتر عرق می‌کنید. این موضوع در مورد روکش صندلی‌های ماشین هم به همین شیوه است.
استایل؛ ویژگی‌های کاربردی چرم با زیبایی آن مطابقت دارد. رنگ یا نوع چرم هر چیزی که باشد، کیفیت خود را به نمایش می‌گذارد. می‌توانید یک کیف دستی چرم اصل را در کنار چرم مصنوعی بگذارید و تفاوت را ببینید.
طبیعی بودن؛ چرم طبیعی مانند سایر الیاف طبیعی مثل پنبه و ابریشم در برابر پوست بسیار راحت است. بسیاری از الیاف مصنوعی می‌توانند خراشیده و ناراحت کننده باشند و همچنین در بعضی موارد باعث ایجاد حساسیت شوند.
دوست‌دار محیط زیست بودن؛ چرم‌های طبیعی فرآورده‌ی فرعی کشتن حیوانات برای غذا هستند و به همین دلیل ممکن است طرفداران زیادی را از دست بدهند؛ اما این چرمها اعتبار سبزتری نسبت به چرم‌های مصنوعی که از مواد شیمیایی تولید می‌شوند هستند. چرم‌های طبیعی علاوه بر زیست تخریب پذیر بودن، باعث کاهش آلودگی هوا هم می‌شوند. زیرا طبیعی هستند.
عمر نامحدود؛ چرم، بافتی با عمر نامحدود است. مد روز ممکن است تغییر کند اما چرمها هیچ‌وقت از مد خارج نمی‌شوند و در هرجایی کلاس بالایی دارند.
قیمت؛ چرم‌های طبیعی ممکن است قیمت بالایی داشته باشند؛ اما به همان اندازه مقرون به صرفه هستند. زیرا ماندگاری زیادی دارند و هزینه‌ای که برای آن می‌کنید ارزشمند خواهد بود.
بوی جذاب؛ آخرین مورد که اهمیت زیادی هم دارد. چرم طبیعی بوی خوبی دارد که طبیعی هم هست.
چرم در کجا ساخته می‌شود؟
امروزه، ۶ کشور برتر تولید چرم در دنیا عبارت‌اند از: چین، ایتالیا، هند، برزیل، کره و روسیه. چرمها و پوست حیوانات معمولا در این کشورها تهیه می‌شود و بعد برای انجام پروسه‌های بعدی به کشورهای دیگر فرستاده می‌شود. برای مثال، یک کمپانی در انگلستان می‌تواند چرم را از چین خریداری کند و بعد آن‌ها را به واحد‌های یخچالی در ایتالیا انتقال بدهد؛ جایی که معروف به متدهایی مانند برنزه کردن است. بعد از انجام همه‌ی پروسه‌ها و پردازش‌ها، قبل از فروش آن‌ها را دوباره به انگلستان وارد می‌کند. امروزه ۸۰% محصولات چرمی جهان در چین ساخته می‌شود؛ هرچند که کشورهای دیگر شناخته شده‌تر هستند.
فهرست زیر تعدادی از بهترین برندهای چرم ایرانی را نشان می‌دهد:
- چرم مشهد
- مارال چرم
- نوین چرم
- پاندورا
- پاتن چرم
- چرم درسا
- کهن چرم
- چرم شیفر
- چرم بوفالوی سفید
- چرم دیبا
این برندهای چرم با سابقه‌های طولانی، از معروف‌ترین و معتبرترین برندها هستند. کفش چرم، کیف چرم، کت چرم و کاپشن‌های چرم اصل و… از مواردی هستند که می‌توانید با کیفیت بالا از این برندها تهیه کنید.
چگونه از چرم محافظت کنیم؟
لباس‌ها و اکسسوری‌های چرمی از جمله کیف، کفش و کت چرم، از مواردی هستند که تقریبا همیشه جز مد روز هستند و باعث متفاوت و شیک بودن استایل شما می‌شوند. اگر چرم خراب شود دیگر نمیتوان آن را به حالت اولیه برگرداند. در ادامه به بررسی چند روش برای محافظت از چرم می‌پردازیم.
وسایل چرمی را دور از آفتاب نگهداری کنید؛ نور خورشید باعث خشک شدن و شکننده شدن چرم می‌شود.
وقتی از لباس یا وسایل چرمی استفاده نمی‌کنید آن‌ها را در محیطی خشک و خنک نگهداری کنید؛ رطوبت و مکان‌های خیس باعث ایجاد کپک در چرم می‌شوند.
چرم را از مکان‌های تیز دور کنید؛ اگر چرم دچار پارگی و آسیب شود، غیرقابل بازگشت است؛ پس بهتر است که از این اتفاقات جلوگیری کنید.
برای تمیز کردن چرم از صابون یا مواد شوینده استفاده نکنید؛ این مواد شیمیایی باعث از بین رفتن روغن‌های طبیعی موجود در چرم می‌شوند و باعث خشکی و خراب شدن سریع‌تر چرم می‌شوند. برای تمیز کردن چرم بهتر است از یک پارچه مرطوب استفاده کنید و به یاد داشته باشید که همیشه بگذارید تا چرم خودش خشک شود.
از مرطوب کننده استفاده کنید؛ برای جلوگیری از خشک شدن و یا ترک خوردن چرم، می‌توانید کرم مخصوص لباس و وسایل چرم را تهیه کنید.
سخن آخر
چرم‌های طبیعی اصل، با گذر زمان همیشه ظاهر بهتری می‌گیرند و تا مدت‌های طولانی قابل استفاده هستند؛ البته اگر به مراقبت از آن‌ها اهمیت بدهید. چرمها جز مواردی هستند که هیچ‌وقت از مد نمی‌افتند و همیشه باعث خاص و شیک شدن استایل شما می‌شوند. پس هرگز از خریدن یک لباس یا اکسسوری چرم پشیمان نشوید؛ زیرا در مکان‌های مختلفی به بهتر شدن شما کمک خواهند کرد.
منبع: Businessinsider, Wikihow, MahiLeather, Btod